اختراع برق باعث ایجاد تحولی بزرگ در سبک زندگی انسان‌ها شد و به کمک آن توانستند نیازهای خود را با شیوه‌های راحت‌تری پاسخ دهند. البته استفاده از برق نیاز به مهارت و دانش دارد و اگر نحوه کار با آن را بلد نباشید ممکن است عواقب و خسارات جبران ناپذیری به اموال و جان خود وارد کنید. بنابراین رعایت اصول ایمنی در این صنعت، حرف اول را می‌زند و باید از تجهیزاتی که برای بالا بردن امنیت کاربرد دارند، بیشترین استفاده را کرد. یکی از ابزارهایی که در تامین امنیت و محافظت ساختمان نقش مهمی دارد، فیوز الکتریکی است. موقعیتی را تصور کنید که برای عوض کردن یک مهتابی سوخته یا پیدا کردن مشکل در سیم کشی، فیوز برق ساختمان را قطع می‌کنید یا حتما اصطلاح پریدن فیوز به گوشتان آشنا است. در همه این موارد از این قطعه برای بالا بردن ایمنی کمک گرفته شده است. در ادامه قصد داریم شما همراهان عزیز را با فیوز الکتریکی، انواع و کاربردهای مهم ن به خصوص در ساختمان‌ها آشنا کنیم. حتما تا انتهای این مقاله با همراه باشید که در آخر درباره 9 نکته بسیار مهم هنگام انتخاب فیوز برق مناسب صحبت خواهیم کرد.
فهرست مطالب
- فیوز الکتریکی چیست
- انواع فیوز ساختمان
- ویژگی‌های فیوز الکتریکی ساختمان
- اجزای تشکیل دهنده فیوز برق ساختمان
- کاربردهای فیوز الکتریکی در ساختمان
- 9 نکته مهم در انتخاب فیوز مناسب
فیوز الکتریکی چیست؟
فیوز الکتریکی یک قطع کننده مدار می‌باشد که در صورت بروز شرایط غیرطبیعی، مثل جریان بیش از حد، اتصال کوتاه و یا نواقص دیگر در سیستم، بلافاصله قطع می‌شود. این قطع سریع، جریان الکتریکی را در صورت بروز خطرات برقی به سرعت متوقف می‌کند و از آسیب رسیدن به تجهیزات برقی و حتی احتمال بروز آتش سوزی در تابلوهای برق جلوگیری می‌کند.
فیوز برق ساختمان به طور کلی شامل یک مقاومت حرارتی و یک سیم جریان است که درون یک لوله یا بدنه قرار دارد. سیم جریان در شرایط عادی جریان می‌دهد و مقاومت حرارتی نیز جریان را تنظیم می‌کند. اما در صورت افزایش جریان به عنوان نتیجه‌ای از خطرات برقی، مقاومت حرارتی داغ می‌شود و سیم جریان را قطع می‌کند. این قطع جریان برق منجر به حفاظت از تجهیزات و ایمنی سیستم می‌شود.
بعد از قطع شدن فیوز الکتریکی، برای برقراری جریان برق مجدد، فیوز باید تعویض گردد. فیوزها در انواع و اندازه‌های مختلف برای تطابق با نیازهای سیستم‌های مختلف تولید می‌شوند. همچنین، برخی سیستم‌ها از مدارات جایگزین مانند مدارات قطع کننده مینیاتوری (MCB) استفاده می‌کنند که مشابه فیوز الکتریکی عمل می‌کنند، اما قابل تعویض هستند و نیاز به تعویض دستی ندارند.
انواع فیوز ساختمان
فیوزها بر اساس ساختار و عملکرد خود، در انواع گسترده‌ای تولید می‌شوند. برخی از انواع رایج فیوزها عبارتند از:
1) فیوزهای تیوبی (Cartridge Fuses)
این نوع فیوزها دارای یک لوله شیشه‌ای یا سرامیکی هستند که داخل آن یک المان فیوز قرار دارد. فیوزهای تیوبی عموماً در سیستم‌های قدرت بزرگ استفاده می‌شوند و در انواع مختلفی از جمله فیوزهای تک فاز و سه فاز وجود دارند.
2) فیوزهای شیشه‌ای (Glass Fuses)
فیوزهای شیشه ای از یک لوله شیشه‌ای که داخل آن یک المان فیوز قرار دارد، ساخته شده اند. طراحی شیشه‌ای آنها به کاربر اجازه می‌دهد تا الکترونیک داخلی را بررسی کند و در صورت شکستن فیوز، به راحتی آن را تشخیص دهد. فیوزهای شیشه‌ای برای محافظت از مدارهای الکترونیکی کوچکتر مانند تجهیزات خانگی و ابزارهای الکترونیکی استفاده می‌شوند.
3) فیوزهای سطحی (Surface Mount Fuses)
فیوز الکتریکی سطحی بر روی PCB یا همان سطح مدار چاپی نصب می‌شود. این فیوزها به صورت چسبانده شده بر روی سطح مدار قرار می‌گیرند و برای محافظت از تجهیزات الکترونیکی کوچک مانند موبایل‌ها، رایانه‌های شخصی و دستگاه‌های الکترونیکی قابل حمل استفاده می‌شوند.
4) فیوزهای سرامیکی (Ceramic Fuses)
این نوع فیوزها دارای بدنه سرامیکی هستند که داخل آن یک المان فیوز قرار دارد. این قطعات برای محافظت از مدارهای الکتریکی و الکترونیکی در برابر جریان‌های بیش از حد استفاده می‌شوند و مقاومت بالا در برابر شوک حرارتی دارند.
5) فیوزهای مینیاتوری (Miniature Fuses)
این نوع فیوزها اندازه کوچکتری نسبت به فیوزهای معمولی دارند و برای محافظت از مدارهای الکترونیکی و الکتریکی در فضاهای محدود استفاده می‌شوند. آنها به طور گسترده در صنایع خودروسازی، الکترونیک و تجهیزات خانگی استفاده می‌شوند.
این فقط چند نمونه از انواع فیوزهای ساختمان هستند و در بازار ممکن است انواع دیگری نیز وجود داشته باشد. مهمترین نکته این است که برای استفاده از فیوزها، باید با نیازهای خاص سیستم الکتریکی یا الکترونیکی خود هماهنگ شوید و دستورالعمل‌ها و استانداردهای مربوطه را رعایت کنید. همچنین، برای هرگونه نصب، تعویض یا تعمیر فیوزها، بهتر است که به یک تکنسین مجرب مراجعه کنید تا از انتخاب صحیح و ایمنی استفاده کنید.
ویژگی‌های فیوز الکتریکی ساختمان
مهمترین ویژگی‌های فیوزها بستگی به نوع و کاربرد آنها دارد. برای انتخاب صحیح فیوز، باید نیازها و مشخصات فنی مدار را مورد بررسی دقیق قرار داد. چند مورد از ویژگی‌های فیوز الکتریکی ساختمان عبارتند از:
1) حفاظت در برابر جریان‌های بیش از حد
وظیفه اصلی فیوزها، حفاظت از مدارهای الکتریکی در برابر جریان‌های بیش از حد است. زمانی که جریانی بیش از حد طراحی فیوز را عبور می‌کند، فیوز بلافاصله میان مدار قرار دارد و با شکستن یک المان محدود کننده داخلی، جریان را قطع می‌کند. این عمل باعث جلوگیری از آسیب به مدار و دستگاه‌های متصل شده به آن می‌شود.
2) زمان واکنش
زمان واکنش فیوز به جریان بیش از حد بسیار مهم است. فیوزهای سریع عموماً در زمان کوتاهی پس از عبور جریان بیش از حد فعال می‌شوند. این ویژگی مهم برای جلوگیری از آسیب به مدار در زمان کوتاه است.
3) تحمل در برابر جریان‌های حالت متوازن
برخی فیوزها قابلیت تحمل جریان‌های حالت متوازن را دارند. جریان‌های حالت متوازن ممکن است در برخی موارد به صورت گذرا ایجاد شوند و فیوزهایی که قادر به مقابله با این نوع جریان‌ها هستند، می‌توانند مدار را حفظ کنند.
4) ظرفیت حرارتی
فیوزها باید قادر به تحمل گرمای تولید شده در نتیجه عبور جریان بیش از حد باشند. ظرفیت حرارتی فیوزها به طور معمول در وات یا آمپر تعیین می‌شود و نشان می‌دهد که چقدر انرژی حاصل از جریان بیش از حد را می‌تواند جذب و تفکیک کند.
5) تنظیم جریان نامی
فیوزها دارای جریان نامی مشخصی هستند که بر اساس آن تعیین می‌شود که در صورت عبور جریان بیش از حد، فیوز به چه زمانی واکنش نشان دهد. جریان نامی فیوز باید با جریان مجاز مدار سازگاری داشته باشد.
6) دقت و قطعیت
فیوزها باید دارای دقت و قطعیت بالا باشند، به این معنی که در حالت عادی جریان را قطع نکنند و فقط در صورت عبور جریان بیش از حد فعال شوند. همچنین، فیوزها باید دقت کافی در تنظیم جریان نامی و زمان واکنش داشته باشند.
7) عمر مفید
فیوزها باید دارای عمر مفید طولانی باشند و پس از فعال شدن مکرر، بتوانند به سرعت جایگزین شوند. عمر مفید فیوزها بستگی به کاربرد و شرایط عملکرد دارد.
8) مقاومت در برابر شوک و لرزش
فیوزها باید توانایی مقاومت در برابر شوک و لرزش را داشته باشند، زیرا در برخی موارد ممکن است فیوزها با تکان‌ها و لرزش‌های شدید مواجه شوند و قطعیت عملکرد آنها مهم است.
9) اندازه فیزیکی
اندازه فیوزها نیز مهم است، زیرا باید با محیط و ابعاد مدار سازگاری داشته باشد. فیوزها باید به طور کامل در مدار جا بگیرند و در عین حال فضا را بهینه استفاده کنند.
اجزای تشکیل دهنده فیوز برق ساختمان
فیوزهای برق از چندین جزء تشکیل شده‌اند. اجزای اصلی یک فیوز الکتریکی عبارتند از:
1- بدنه (Body)
بدنه فیوز معمولاً از موادی مانند سرامیک، شیشه، پلاستیک یا فلز ساخته می‌شود. بدنه فیوز علاوه بر حفظ قطعه فیوز، نیز برای جدا کردن و جدا کردن فیوز از مدار برق و همچنین حفاظت از کاربران در برابر تماس مستقیم با بخش‌های فعال فیوز استفاده می‌شود.
2- المان حرارتی (Heat Element)
المان حرارتی معمولاً از یک سیم رزیستیو (رزیستور) ساخته شده است. این سیم رزیستیو در برابر جریان الکتریکی گرم می‌شود و در صورت افزایش جریان به فراتر از حد مجاز، سیم رزیستیو داغ می‌شود و فیوز را قطع می‌کند. در واقع المان حرارتی مسئولیت تشخیص بار اضافی و محفاظت از مدار برق را دارد.
3- لینک (Link)
لینک یا همان سیم فیوز، بخشی از المان حرارتی است که در صورتی که جریان بیش از حد مجاز را تشخیص دهد، قطع می‌شود. لینک معمولاً از موادی مانند آلومینیوم، مس یا آلیاژهای آنها ساخته می‌شود. ضخامت و طول لینک بستگی به جریان نامی و خواص حرارتی فیوز دارد.
4- کلاه (Cap)
کلاه یا پایه فیوز به همراه الکترودهایی که در درون خود جای می‌دهد، به بدنه فیوز متصل می‌شود. کلاه معمولاً از فلزی مانند مس ساخته شده است و وظیفه اتصال الکترودهای فیوز به مدار برق را دارد.
5- الکترودها (Terminals)
الکترودها انتهایی فیوز هستند که از طریق کلاه به بدنه فیوز متصل و به مدار برق ارتباط پیدا می‌کنند. الکترودها معمولاً از موادی مانند مس تولید می‌شوند و باید دارای اتصالات مناسب برای اتصال به مدارهای برق باشند.
6- نشانگر (Indicator)
برخی از فیوزها دارای نشانگرهایی هستند که در صورت قطع شدن فیوز، نشانگرها فعال می‌شوند و به کاربر اعلام می‌کنند که فیوز الکتریکی قطع شده است.
کاربردهای فیوز الکتریکی در ساختمان
فیوزها در سیستم‌های برق ساختمانی برای محافظت از مدارها و تجهیزات الکتریکی در برابر جریان‌های بیش از حد استفاده می‌شوند. در کل، فیوزها در سیستم‌های برق ساختمانی برای ایجاد یک سیستم ایمن و محافظتی در برابر جریان‌های بیش از حد و خطرات برق کاربرد دارند.
کاربردهای اصلی فیوزها در ساختمان‌ها عبارتند از:
- محافظت از سیستم‌های قدرت
فیوزها در سیستم‌های قدرت ساختمان، کار حافظت از مدارهای برق را انجام می‌دهند. اگر جریان برق از حد مجازی که تجهیزات تحمل می‌کنند بیشتر شود، فیوزها به طور خودکار قطع شده و جریان برق را قطع می‌کنند تا از آسیب یا خطر حرارتی جلوگیری شود.
- محافظت از تجهیزات الکتریکی
فیوز برق ساختمان برای محافظت از تجهیزات الکتریکی در ساختمان کاربرد دارد. در صورت وقوع خطا مانند اتصال کوتاه در مدارها، فیوزها قطع شده و از تجهیزات در معرض خطر حرارتی و آسیب محافظت می کنند.
- محافظت از اتصالات برق
فیوزها برای محافظت از اتصالات برق نیز استفاده می‌شوند. اگر در مداری اتصال غیرمجاز یا تماس بین سیم‌های برقی وجود داشته باشد، فیوزها قطع شده و مانع بروز حرارت زیاد و خطر آتش‌سوزی می شوند.
- محافظت از افراد
فیوزها به طور مستقیم در حفظ ایمنی افراد نقش دارند. با قطع شدن فیوز، جریان برق قطع می‌شود و خطر برق گرفتگی و آسیب به افراد کاهش می‌یابد.
9 نکته مهم در انتخاب فیوز مناسب
در انتخاب فیوزهای برق ساختمانی، باید به نکات زیر توجه کرد:
1) جریان اسمی (Rated Current)
فیوز باید با جریان نامی مداری که در آن استفاده می‌شود، سازگاری داشته باشد. جریان نامی بر روی تجهیزات الکتریکی و مدارهای برقی مشخص شده است. انتخاب فیوز با جریان نامی صحیح برای جلوگیری از قطع ناخواسته و محافظت از تجهیزات ضروری است.
2) ولتاژ نامی (Rated Voltage)
فیوزها باید با ولتاژ نامی مدار سازگار باشند. ولتاژ نامی معمولاً بر روی تجهیزات و مدارهای برق مشخص شده است. انتخاب فیوز با ولتاژ نامی صحیح از خطراتی مانند عایق شکنی و نشت برق جلوگیری می‌کند.
3) نوع و ساختار فیوز
بسته به نیازهای ساختمان و مدارهای الکتریکی، نوع و ساختار مناسب فیوز را انتخاب کنید. فیوزهای تیوبی، شیشه‌ای، سرامیکی و سطحی از میان گزینه‌های موجود هستند. هر نوع فیوز ممکن است برای کاربردهای خاصی مناسب باشد.
4) استانداردها و مقررات
فیوزها حتما باید طبق استانداردها و مقررات معتبر ساخته شوند. در برخی کشورها، استانداردهای خاصی برای فیوزها وجود دارد که باید رعایت شود. اطمینان حاصل کنید که فیوزهای انتخابی با استانداردهای معتبر هماهنگی دارند و دارای تاییدیه‌های مربوطه هستند.
5) محیط عملکرد
در صورتی که فیوز در محیط‌های خاصی نظیر محیط‌های خطرناک، آبیاری، ترکیبی و غیره استفاده می‌شود، باید از فیوزهایی با مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی خاص استفاده شود.
6) توان تحمل حرارتی
فیوزها باید توان تحمل حرارتی مناسبی داشته باشند. این توان تحمل حرارتی برای جلوگیری از ذوب شدن و خرابی غیرقابل بازیابی فیوز در شرایط بار بالا مهم است.
7) تعویض و نصب آسان
فیوزها باید به راحتی تعویض و نصب شوند. اطمینان حاصل کنید که فیوزها قابل دسترسی آسانو قابل تعویض باشند تا در صورت نیاز به تعویض سریع فیوز، عملکرد سیستم برق ساختمانی تحت تأثیر قرار نگیرد.
8) مطابقت با سیستم
فیوزها باید با سیستم برق ساختمانی مورد استفاده سازگاری داشته باشند. به عنوان مثال، اگر سیستم برق ساختمان از نوع AC با فرکانس 50 هرتز است، فیوزها باید برای این نوع سیستم مناسب باشند.
9) مشخصات حفاظتی
بسته به نیازهای خاص ساختمان، می‌توانید فیوزهای دارای ویژگی‌های حفاظتی خاصی را انتخاب کنید. به عنوان مثال، فیوزهای با ویژگی همزمان سرعتی (Time-Delay) می‌توانند برای مدارهایی که نیاز به حفاظت در برابر جریان‌های نامعمولی دارند، مناسب باشند.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم شما همراهان عزیز را با فیوز الکتریکی در ساختمان و انواع آن آشنا کنیم. در نهایت، برای انتخاب صحیح فیوز الکتریکی ساختمان، بهتر است از خدمات یک شرکت با سابقه و مجرب مشورت بگیرید. شرکت عمران نیرو با داشتن سابقه طولانی در این حوزه می‌تواند با توجه به نیازها، محیط عملکرد و استانداردهای مربوطه، فیوزهای مناسب را به شما پیشنهاد داده و فراهم کند.
0 دیدگاه
دیدگاهی در رابطه با این نوشته به ثبت نرسیده است.
شما اولین نفر باشید.